– Айтыңызшы, қазақстандық автомобиль өнеркәсібінің дамуы бойынша қандай болжамдар бар?
– Сөзсіз оң. Мұны бірнеше жылдан бері оптимистік көрініс қалыптастырып келе жатқан бірқатар факторлар растайды және ол жыл сайын боялып келеді. 2007 жылғы мәліметтерді жинақтай отырып, Қазақстан автобизнес қауымдастығы 2008 жылғы қиындықтардан өткен қазақстандық автоөнеркәсіп 2009 жылдан бастап өсу үрдісін көрсетіп отырғанын айта алады. Атап айтқанда, жеңіл автомобильдер сегментіндегі отандық автокөліктерді сату динамикасы өте айқын: 2009 жылдан бастап және өткен әрбір жылмен салыстырғанда өсудің жылдық тенденциялары екі есе, ал 2012 жылы үш есе өсті. Жол талғамайтын көліктердің жағдайы бұдан да жақсы. Мұның бәрінің табиғи түсіндірмесі бар. Мен отандық автоөнеркәсіптегі жағдайға әсер ететін бірқатар негізгі факторларды атап өтейін.
Біріншіден, бұл халықтың сатып алу қабілетінің артуы. Бұл, бәлкім, еліміздің экономикасының дағдарыстан кейінгі қалпына келгенін айғақтайтын салмақты дерек болса керек. Жыл сайын көлік ерекше сән-салтанат болудан қалып, қажетті тұрмыстық затқа айналады.
Екіншіден, соның салдары ретінде автонесие жүйесін жетілдіру. Бүгінгі күні отандық қаржы институттары бұл несие өнімін толық бағалап, оның кең таралуына байланысты пайыздық мөлшерлеме, сондай-ақ бастапқы жарна жыл сайын төмендеп келеді.
Үшіншіден, автомобиль нарығына, оның ішінде Кедендік одақ аясында қолайлы әсер ететін жаңа заңнамалық шешімдер. Қазақстан үшін жаңа экспорттық перспективалар ашылуда, бұл өз кезегінде өнім көлемін де, сапасын да арттыруға мүмкіндік береді. Жалпы, Кедендік одақтың арқасында біз отандық автоөнеркәсіпті айтарлықтай дамыта аламыз.
Және, әрине, жаңа автомобиль маркалары мен модельдерінің нарығына шығу. Бұл бағыт әлі ыждағаттылықпен дамымағанымен, алғашқы қадамдар жасалып та үлгерді. Шағын түйінді құрастыруды (өндірістің екінші кезеңі) енгізу туралы айтатын болсақ, биылғы жылы қазақстандық автомобиль өнеркәсібі үшін маңызды жобаны – SsangYong Nomad автокөлігін – толық жетекті ықшам жол талғамайтын автокөлігін құрастыруды жүзеге асыруға толық мүмкіндік бар. , қауіпсіздік жастықтары және заманауи пайдаланушыға қажетті барлық опциялар, өндіруге айрықша құқық Қазақстанға тиесілі.
Жалпы, отандық автоөндірістің дамуы саланың барлық қатысушыларын тартуды талап ететін күрделі, көп қырлы процесс екенін атап өткен жөн. Сондықтан да Қазақстан автобизнес қауымдастығы нарыққа қатысушылардың көпшілігін елдегі автомобиль өнеркәсібінің дамуына үлес қоса отырып, әрқашан жаңалықтардан хабардар болуға шақырды.
Менің ойымша, тұрақты өсім жалғасады. Сұраныстың өсуіне және жеке және коммерциялық көліктердің ескірген паркін жаңарту қажеттілігіне байланысты Қазақстан аймақтағы ең жылдам дамып жатқан автомобиль нарығы болып қала береді. AKAB аналитикалық қызметінің мәліметі бойынша, алдағы екі жылда автокөлік нарығының өсуі жылына орта есеппен 30-40%-ды құрауы мүмкін.
Отандық автомобиль өнеркәсібі республиканың басым бағыттарының бірі болып табылады, өйткені автомобиль өнеркәсібінің жай-күйін жалпы ел экономикасының дамуын бағалау үшін пайдалануға болады. Сондықтан да Үкімет 30 жылғы 2010 қыркүйекте Қазақстан Республикасында машина жасауды дамытудың 2010-2014 жылдарға арналған бағдарламасын бекітті, оның негізгі мақсаты ішкі нарықтың қажеттіліктерін барынша қанағаттандыру және өндірісті кеңейту болып табылады. өндірісті ұлғайту арқылы экспорт.
- Ал қазақстандық автомобиль нарығы мен қазақстандық автомобиль өнеркәсібінің ерекшелігі неде?
– Меніңше, бірі екіншісіне ілеседі, ал ерекшелігі сол қалыптасу жолында, еліміздің осы жолдан өтуінде. Әлемде автомобиль нарығын қалыптастырудың ұқсас үлгілері жоқ, дегенмен кейбір ұқсас белгілер әлі де бар. Өңіріміздің шынайылығы, әлеуетті тұтынушының имиджі, елдегі экономикалық жағдай, өзіндік менталитет ерекшеліктері, тіпті өмір салты – осының барлығы біздің нарықтың дамуына үлкен әсер етеді. Бұл қазақстандық автоөндірістің басты назарын аударатын негізгі факторлар, атап айтқанда, үш ірі учаске: АгромашХолдинг, Hyundai Auto Trans және AsiaAvto. Ал жалпы отандық өндірістің жалпы міндеті – күнделікті өмірдің қажетті бөлігі ретінде қарастырылатын бірегей, бәсекеге қабілетті және қолжетімді көлік жасау. Салаға мемлекет тарапынан жасалып жатқан қолдау да шабыттандырады. Оның қалыптасуының қазіргі кезеңінде бұл өмірлік маңызды инъекция. Автокөлік өнеркәсібіне уақтылы AIID бағдарламасы айтарлықтай қолдау көрсетті, оның негізгі бағыттары «Машина жасау» бөлігінде бөлшектер мен жинақтаушы бұйымдар өндірісін дамыту есебінен оқшаулау деңгейін арттыру арқылы ірі құрастыру зауыттарын ұйымдастыруды көздеді.
Нарық жас, ол өсіп, дамып, отандық ойыншылар үшін ғана емес, серіктес елдер үшін де, соның ішінде Кедендік одақ аясында бірлескен автожобаларды жүзеге асыру тұрғысынан қызықты болуда.
Қазақстандық автобизнес қауымдастығы жүргізген талдау нәтижелері бойынша Қазақстан нарығының әлеуетті сыйымдылығын жылына 200-250 мың автокөлік деп бағалауға болады.
– Көліктерді қайта өңдеу сияқты мәселеге тоқталайық. Оның мәні неде екенін түсіндіре аласыз ба?
– Қайта өңдеу бағдарламасының соңғы мақсаты – отандық көлік паркін жаңарту. Біздің елімізде бұл мәселе экологиялық жағдай мен жол қауіпсіздігіне байланысты. АҚАБ мәліметі бойынша, 1 жылдың 2013 қаңтарында Қазақстанда 3 миллион 643 мыңға жуық автокөлік тіркелген.. Оның 300 мыңға жуығы жай ғана техникалық төлқұжат, яғни қосалқы бөлшектерге бөлшектелген көліктер, сынықтарға әлеуетті үміткерлер. Анау. объективті түрде әлеует қазірдің өзінде айқын. Мәселе Қазақстан аумағында ескірген көліктерді өңдеуге арналған инфрақұрылымның жоқтығында. Оны әзірлеу және іске асыру қомақты шығындармен байланысты, өйткені қайта өңдеу пункттері қорғаныс жабындарымен, арнайы жабдықтармен, контейнерлермен, көліктік және білікті персоналмен және қалдықтарды пайдалану объектілерінің тиімді жұмыс істеуі үшін қажетті басқа да бірқатар компоненттермен қамтамасыз етілуі керек. Сонымен қатар, ескі көліктерді қайта өңдеу кезінде көптеген зиянды және қауіпті заттар бөлінеді: қорғасын, қышқыл, сынап қосылыстары және т.б. Сондықтан қоқысқа тастаудың қате технологиясы қоршаған ортаға айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін.
Екінші мәселе – автокөлік иелерін өз көлігін қайта өңдеу жолымен жүруге ынталандыратын тиімді және тартымды өтемақы бағдарламасын құру. Үкіметтік талқылаулар аясында, басқалармен қатар, жаңа автокөлік сатып алуға айтарлықтай жеңілдіктен тұратын сыйақыларды қайта өңдеу және жеңілдетілген несиелер жүйесін енгізу ұсынылды. Яғни, қайта өңдеу бағдарламасын пайдалану тиімді болатын жағдайға жету маңызды. Мысалы, ресейліктер қайта өңдеуді жақсы өтемақы төлемдерімен жүзеге асырып, көліктер паркін 300 60 бірлікке жаңартты. Қазақстанда біздің мәлімет бойынша саябақты 90-10 мыңға жаңартуға болады. Өкінішке орай, қазіргі уақытта біздің елде ескі көліктерге салынатын салықтың аздығына байланысты пайдалану мерзімі XNUMX жылдан асатын автокөлікті сату тиімдірек.
– Көлікті қайта өңдеу бағдарламасының басты құндылығы неде?
– Бағдарламаның басты құндылығы – қазақстандық автопаркті ішінара жаңарту және экспорттағы ескі көліктердің үлесін азайту. Әрі қарай, осы салаға инвестиция салуға дайын байыпты ойыншылар қатыса алатын қуатты қайта өңдеу инфрақұрылымын құру, яғни. автоөндірушілер мен қосалқы бөлшектерді өндірушілер, бұл өз кезегінде отандық автоөнеркәсіптің дамуына белгілі бір үлес қосады. Әрине, бұл ауасы қатты ластанған қалалардың үкіметі мен әкімдіктерін қызықтыруы керек. Негізінде көптеген елдерде жұмыс істейтін мемлекеттік-жекеменшік әріптестік моделі туралы айтуға болады.
- Қазақстанда автокөліктерді қайта өңдеу бағдарламасының бастамашысы кім, ол қанша тұрады және ол қандай мерзімде жүзеге асады?
– Қайта өңдеу бағдарламасын әзірлеу және қабылдау үдерісімен Үкімет, атап айтқанда, Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Индустрия комитеті айналысады. Оның егжей-тегжейлі құны әлі есептелген жоқ. Қазіргі уақытта кәдеге жарату көлемі мен аумақтары зерттелуде. Әрі қарай, осы мақсаттарға арналған өсімдіктердің орналасуы анықталады. Тұжырымдама Қазақстанда келесі жылы қабылдануы керек. Қазақстандық автомобиль бизнесі қауымдастығы отандық автомобиль өнеркәсібі үшін маңызы зор жобаға атсалысып, оны жүзеге асыруға, атап айтқанда, автомобиль құрастыру кәсіпорындары базасында қайта өңдеу пункттерін құру мүмкіндігіне қажетті көмек көрсететіні сөзсіз. AKAB мүшелері.
- Қазақстанда сауда-саттық жүйесін дамытуға (ескі автокөлікті үстеме ақымен жаңасына айырбастау) қолданыстағы салық заңнамасы кедергі келтіруде. Дилерлер қосылған құн салығын екі рет төлеуі керек. Трейд-ин жүйесін енгізу мәселесін қалай шешуге болады?
– Иә, шынында да, екі еселенген ҚҚС әлі де бар. Дәл осы себепті сауда-саттық жүйесі көбінесе елдегі автосалондарда дұрыс дамымай отыр. Бұл мәселені шешудің түбірі салық заңнамасында осы норманы қайта қарау болып табылады. AKAB бұл мәселені Үкіметке бірнеше рет көтерді, бірақ қазіргі уақытта қосарланған салық салу принципі өзекті болып табылады. Бірақ біз, әрине, Үкіметке де, көлік иелеріне де қолайлы нұсқаларды әзірлеп, осы бағытта жұмысты жалғастырамыз. Сонымен қатар, Ресейде сауда-саттық жүйесін кеңінен қолданудың сәтті мысалдары бар, мұнда салық салу мәселесі нарықтың барлық қатысушыларының пайдасына шешілді, т. Салық тек сатып алу бағасы мен жаңа сату бағасы арасындағы құн айырмашылығынан алынады.
Отандық автокөлік нарығы үшін сауда-саттық жүйесін белсендіру дамудың тағы бір оң серпіні болып табылады. Жаңа автокөліктер сатып алу үшін тартымды нысанға айналуда, ал егер ескі көлікті конвейердегі автокөлікке ауыстыру мүмкін болса, автопаркті жаңарту айтарлықтай жеделдетіледі. Сонымен қатар, автосалондарда көлік құралдарын сатып алу-сату бойынша заңды мәмілелердің көлемі, демек, олар бойынша ҚҚС көлемі артады.
- Train-in жүйесін енгізу автокөліктерді қайта өңдеу процедурасын жеңілдетуге көмектесе ме?
«Қазақстандағы автокөліктердің орташа жасы 10 және одан да көп жыл екенін ескере отырып, сауда-саттық жүйесі қалыптасқан жағдайда және көліктерді қайта өңдеудің қолданыстағы инфрақұрылымы жағдайында көліктердің белгілі бір бөлігін сәтті кәдеге жаратуға болады.
- Қазақстанда міндетті техникалық байқауды алып тастау керек деген пікір бар. Сіз бұл мәлімдемемен келісесіз бе?
- Көптеген пікірлер автокөліктің жоғары қауіп көзі болып табылатындығына байланысты, оны ашық және сапалы техникалық байқау процедурасы арқылы азайтуға болады. Сондықтан жолдағы қауіпсіздік бәрінен де жоғары екеніне терең сенімдімін! Бұл ретте біз оның кімге пайда әкелетінін айтып отырған жоқпыз, ең бастысы – көлік процесіне қатысушылардың барлығына жолдардағы қолайлы қозғалысты қамтамасыз ету.
Қазақстандағы автотұрақтың жасы соншалық, техникалық байқаудан бас тарту қауіпсіз емес. Егер көлік құралы техникалық тексеруден өтпесе, ол басқа жол қозғалысына қатысушыларға, соның ішінде жаяу жүргіншілерге ықтимал қауіп төндіреді. Қазақстанда 3 миллионнан астам көлік иесі бар, қалған тұрғындар – жолды кесіп өтетін және қоғамдық көлікті пайдаланатын жаяу жүргіншілер. Ал қалғандарының қауіпсіздігін азшылықтың қолайлығы үшін құрбан ету, кем дегенде, орынсыз.
Өкінішке орай, көлік апатқа ұшыраған жол жағдайларының көптеген мысалдары бар.
- Сондай-ақ, техникалық байқаудан өту ережелерін қатайту керек деген полярлық пікір бар. Бұл қаншалықты өзекті?
Иә, керек деп ойлаймын. Сонымен қатар, қатайту процедурасы күрделі болмауы керек. Мұнда да инновациялық шешімдер мен техникалық жаңғыртулар қолданылады. Атап айтқанда, өткен жылы «Инспекция» бірыңғай ақпараттық жүйесінің енгізілуі бұл процесті айтарлықтай жеңілдетті. Автокөлік иелері бюрократиялық және сыбайлас механизмдерден құтылып, өз көлігінің жұмысқа жарамдылығы немесе ақаулығы туралы растауды мүмкіндігінше тез және тиімді алады.
Қазақстан 1968 жылы жол қозғалысы туралы Вена конвенциясына қосылған елдердің тізіміне енгізілгенін ұмытпаңыз. Жол қауіпсіздігін арттыру мақсатында 100-ден астам елмен халықаралық шарт жасалған. Сонымен қатар, Қазақстан 2010 жылы Кеден одағы аясында жасалған Техникалық реттеудің бірыңғай қағидаттары мен ережелері туралы келісімге үш қатысушының бірі болды. Мұның бәрі жалпы елге де, әрбір жол пайдаланушыға жеке міндеттер жүктейді. Қалай болғанда да, көлікті техникалық байқаудан өткізу – жол қауіпсіздігіне кепілдік беретін әлемдік тәжірибе.
Республика Көлік және коммуникация министрлігі Көліктік бақылау комитетінің мәліметтері бойынша 2012 жылы 130 мыңнан астам көлік бірінші рет техникалық байқаудан өте алмағанын өкінішпен айта аламыз. Тежеу жүйесінің ақаулары анықталды, жарықтандыру құрылғыларындағы ақаулар, қозғалтқыш пен рульдік басқарудағы ақаулар тіркелді. 2013 жылдың басынан бері бұл көрсеткіш айтарлықтай төмендеді, бірақ соған қарамастан ол бар.
- Техникалық байқау жүргізу құқығын мемлекетке қайтару қажет пе?
– Шілде айының соңынан бастап міндетті техникалық байқаудан өту функциясы жергілікті атқарушы органдардың құзырына берілгенін білетін боларсыз. Бұл, басқалармен қатар, бүгінгі күні әкімдіктерде тіркелген көліктер саны мен техникалық байқаудан өтуге қажетті инфрақұрылым туралы толық және сенімді ақпарат болуымен негізделген.
Бұл факт, әрине, процестің сапасын арттырады, өйткені ол жол қозғалысына қатысушыларды барынша толық қамтиды. Сонымен қатар, әкімдік өкілдері көлік құралдарын тексеру туралы халықаралық келісім нормаларына сәйкес келетін халықаралық техникалық байқау сертификаттарын береді. Сондықтан, жалпы алғанда, бұл саланы мемлекеттік бақылау процеске жеке компаниялардың қатысуын жоққа шығармай, қажетті реттеуді жасайды. Бизнестің дамуымен және бәсекелестік ортаның пайда болуымен техникалық байқау қызметінің сапасы, мүмкін, баға саясаты жақсарады.